فیلمسازان بسیاری در آثارشان به عنوان سلامت جسم و روان پرداخته اند چراکه سلامت در جامعه به اندازه‌ای مهم و تاثیرگذار است که ارﺗﻘﺎی آن میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ معنی ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗ
آثاری که سینما را با سلامت گره زدند/از «فروشنده» تا «عصر یخبندان»
عبارات مهم : خشونت
به گزارش مهر، در ادبیات علمی سلامت بنا به تعاریف رایج، دارای ابعاد جسمانی، روانی و اجتماعی هست. زیاد افراد معمولا به بعد جسمانی آن توجه می کنند و جهت سلامت آن به توصیه های مرسوم راجع به ضرورت فعالیت های ورزشی و بدنی، اهمیت تغذیه سالم و لزوم پرهیز از سوءرفتارهای بهداشتی می پردازند.
اما در واقع، سلامت حاصل شرایط و کیفیت زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و با ثبات در یک بستر اجتماعی و فرهنگی و سطوحِ آموزش پیوند نزدیک دارد.
از «فروشنده» تا «عصر یخبندان» ، آثاری که سینما را با سلامت گره زدند
سلامت در جامعه به اندازه ای مهم و تاثیرگذار است که ارﺗﻘﺎی آن میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ معنی ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗﻘﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪگی ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮد ﻛﻪ این خود بخشی از حقوق انسانی مردم هست. به طبع این ارتقا نیازمند تعامل و ارتباط با سایر بخش های جامعه است.
عموما سلامت در افراد متفاوت و نسبت به تاثیرگذاری از جامعه جهت هر فرد تقسیم بندی می شود و حتی می توان جهت آن درجه بندی سنی نیز کرد.
فیلمسازان بسیاری در آثارشان به عنوان سلامت جسم و روان پرداخته اند چراکه سلامت در جامعه به اندازه‌ای مهم و تاثیرگذار است که ارﺗﻘﺎی آن میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ معنی ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗ
سینما به عنوان یک رسانه پر مخاطب در جامعه هر لحظه تاثیر خود را روی طبقات متفاوت گذاشته و با نمایش دغدغه های آن ها توانسته گوشه ای از مسئولیت آموزشی سلامت در جامعه را به عهده بگیرد
در گزارش پیش رو تلاش بر آن شده است نگاهی به فیلم هایی که به حوزه سلامت پرداخته اند، بیندازیم و یک بررسی کوتاه بر بااهمیت ترین آنها داشته باشیم.
«فروشنده» ساخته اصغر فرهادی
از «فروشنده» تا «عصر یخبندان» ، آثاری که سینما را با سلامت گره زدند
در این فیلم رعنا در موقعیتی سخت قرار می گیرد و دچار بحران معنوی می شود. نشانه های روانی او حکایت از پیدایش «اختلال استرس بعد از حادثه» داشت. خشم، نفرت و میل به انتقام نخستین تصویر العمل هایی هیجانی هستند که به صورت طبیعی در یک زن که در چنین شرایطی قرار گرفته هست، سربرمی آورند ولی باید نگاهی هم به مردان تاثیرگذار فیلم کرد.
عماد که معلمی با شخصیت فرهنگی، قانونمند و بااخلاق است زمانی که به نفعش است روی همه اصول اخلاقی خود پا می گذارد.
فیلمسازان بسیاری در آثارشان به عنوان سلامت جسم و روان پرداخته اند چراکه سلامت در جامعه به اندازه‌ای مهم و تاثیرگذار است که ارﺗﻘﺎی آن میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ معنی ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗ
حبس پیرمرد در اتاق و برخورد شخصی و مشاجره با او، تماس نگرفتن با اورژانس در وقت بدحال شدن پیرمرد … همه از همین شخصیت اخلاق گرا و فرهنگی سر می زند. این گسست بین اخلاق گرایی ذهنی و آنچه در عمل اتفاق می افتد، دغدغه مهم فرهادی است و به خوبی در آثارش به تصویر کشیده شده است است.
اما بااهمیت ترین شخصیت فیلم با بازی خوب فرید سجادی حسینی مرد میانسالی است که در نگاه اول با توجه به نوع پوشش و البته دیگر نشانه های رفتاری اش در زمره مردان تلاشگر، اصیل و خانواده دوست قرار می گیرد. او خارج از روابط رسمی با همسر خود که از قضا معلوم است عمیقاً به او دلبسته و دلواپس اوضاع اوست، روابطی دارد. به هر حال، فرهادی می خواهد بگوید که آدم ها یا «این» یا «آن» نیستند. آدم ها از منطق ارسطویی پیروی نمی کنند که اجتماع نقیضین را محال می دانند. در درون آدم ها ممکن است صفات متعارضی با هم کنار بیایند.
از «فروشنده» تا «عصر یخبندان» ، آثاری که سینما را با سلامت گره زدند
به نظر می رسد فرهادی با نشان دادن بحران های شخصیتی هر کدام از این شخصیت ها خواسته مانند کارهای پیشین خود فقط گره ها را نشان دهد و قضاوت را به دست مخاطب بگذارد.
«فروشنده» یکی از بااهمیت ترین فیلم هایی است که سلامت روانی و اجتماعی را به درستی و واقع گرایانه نشان می دهد.
«خفه گی» ساخته فریدون جیرانی
فریدون جیرانی بعد از ساخت فیلم «قرمز» بار دیگر در حوزه سلامت روان پا گذاشت و فیلم «خفه گی» را ساخت. پرستاری مجرد که در آستانه میان سالی است با زندگی یکی از بیمارانش درگیر می شود و تصمیم می گیرد به او یاری کند تا از زندگی با همسرش که او را به جایی رسانده که خود را به دیوانگی بزند و از منزل اش فرار کند، خود را خلاص کند. داستان از این جا شروع می شود … .
هجده سال بعد از «قرمز» باز هم یک آدم روان پریش و یک زن در مرکز داستان فیلمی از فریدون جیرانی قرار گرفته اند. اینجا ولی همه چیز وارونه شده است و مرد با خشونتی درونی و نقشه ای که در طول داستان شکل می گیرد، زن را اسیر و علیل خود و تصمیماتش می کند. زن علی رغم «قرمز» بازی می خورد و در جنایتی نامنتظر از بین می رود.
در «خفه گی» ولی همه دیوانه شده است اند و به هیچکس نمی شود اعتماد کرد. فیلم این تعادل نداشتن و میل به به جنون را در شخصیت ها برجسته می کند و آنها را در پلاتی به ظاهر راحت ولی در باطن مهندسی شده است و پیچیده به جان هم می اندازد تا به اسم علاقه و عاطفه دمار از سرنوشت هم در بیاورند.
پوران درخشنده و تهمینه میلانی نیز ۲ کارگردانی هستند که در اکثر آثارشان تلاش کرده اند بحران های خانوادگی شخصیت هایشان را که به سلامت جامعه آسیب می زند، بررسی کنند.
«زیر سقف دودی» ساخته پوران درخشنده
فیلم «زیر سقف دودی» ساخته پوران درخشنده به عنوان طلاق عاطفی میان زوج ها می پردازد. این فیلم در جشنواره سی و پنجم ملی فیلم فجر توانست جهت مریلا زارعی گروه تحریریه سایت بلورین عالی ترین بازیگر نقش اول زن را در پی داشته باشد.
در قیاس با سایر آثار کارنامه سینمایی «زیر سقف دودی» فیلمی میانگین هست. ذکر این توصیه مهم است که دغدغه مندی درخشنده به عنوان یک فیلمساز اجتماعی همواره قابل قدردانی است ولی به صِرف دغدغه مندی نمی توان فیلمی خوب ساخت و جهت ساخته شدن فیلمی تاثیرگذار چشمگیر، رعایت بسیاری دیگر از المان ها چه از منظر روایی و چه از منظر بصری مورد نیاز و مهم است.
آثار کارنامه سینمایی پوران درخشنده را که مرور می کنیم، سایه این نگاه دغدغه مند فرامتنی را در یکایک کارهای این فیلمساز باتجربه می بینیم با این تفاوت که جهت «درخشنده» آسیب های معمول جسمانی و معنوی و روانی در میان اعضای خانواده ها و نیز ناهنجاری های حاکم بر زندگی فردی و اجتماعی مردمان طبقه های گوناگون جامعه نیز مهم بوده و است و همین رویکرد چندوجهی متعهدانه، زیاد آثار او را به حال و هوای فیلم های آموزشی و تربیتی نزدیک کرده است.
«زیر سقف دودی» به طور صریح با لحنی شایسته قصه ای را جهت تماشاگر می گوید که بااهمیت ترین ناهنجاری خانواده در دهه نود به حساب می آید، طلاق عاطفی تا قبل از دهه نود جهت عوام واژه ای نامفهوم و گنگ محسوب می شد ولی در سال های آغازین دهه نود طلاق رسمی میان زوج ها تبدیل به طلاق عاطفی شد، هر چند طلاق عاطفی از طلاق رسمی به مراتب جهت جامعه خطرناک تر است ولی طلاق عاطفی جهت ادامه زندگی زوج هایی است که به علت فرزندشان حاضر به طلاق رسمی نیستند و فقط کنار همدیگر حضور فیزیکی دارند، این روش و آیین زندگی تاثیر مخربی در جامعه دارد، درخشنده به عنوان یک فیلمساز آسیب شناس «زیر سقف دودی» را با عنوان طلاق عاطفی جلوی دوربین برده هست، موضوعی مهم که گاهی به سادگی از آن عبور می کنیم ولی این عنوان و اتفاق هایی ناخوشایندش به آتش زیر خاکستر شباهت دارد به طوری که تعریف طلاق عاطفی یک نوع آبروداری جهت زوج ها محسوب می شود؛ اساسا تنوع طلبی، دروغ گویی، بی تفاوتی و خیانت که منجر به سوختن و ساختن می شود از نکات مهم در طلاق عاطفی است که هنگامی که این نکات شدت یافتن پیدا کند باعث طلاق رسمی وجدایی زوج ها می شود. این عنوان خطیر و قابل اهمیت باعث نگاه موشکافانه درخشنده جهت خلق یک فیلم سینمایی شده است است … .
«ملی و راه های نرفته اش» ساخته تهمینه میلانی
میلانی در ساخته تازه خود به سراغ پرسشها و چالش های خانمانه در خوابیدن اجتماعی رفته هست. داستان فیلم راجع به ملیحه با بازی ماهور الوند است که بر خلاف نظر خانواده اش با سیامک با بازی میلاد کی مرام ازدواج می کند. اختلاف فرهنگی و طبقاتی از همان ابتدا روی زندگی ارزش سایه می اندازد. ملیحه که تحت فشار شدیدی از سوی خشونت های سیامک قرار گرفته است به دنبال راهی جهت حل کردن این پرسشها است و این عنوان چالش هایی را جهت او به همراه دارد.
نگرش و نگاه فیلمساز از نخستین ساخته اش تا خلق این اثر هیچ عوض کردن محتوایی نکرده است و کماکان آسیب اجتماعی و اساسا مساله زنان و نقش آن ها در اجتماع یا خانواده برایش اهمیت بسزایی داشته است.
«ملی و راه های نرفته اش» فیلم خشنوت آمیز و دردناکی هست. می شود گفت که این فیلم مسیر «دو زن» را ادامه می دهد. مردی که به علت شک های نابجایش همسرش را کتک می زند. سیامک عاشق دوست خواهرش ملیحه (مَلی) می شود. بعد از چند بار قرار گذاشتن و صحبت کردن علی رغم میل خانواده مَلی با سیامک ازدواج می کند و درست از همان شب اول عروسی صورت واقعی سیامک رو می شود؛ میلانی در این فیلم مَلی را در یک بحران خشونت آمیز مردانه قرار می دهد. این فیلم هم همچنان مردستیز است و همچنان میلانی نسبت به عقایدهایش زیاد پایبند شده، ولی در «مَلی و راه های نرفته اش» علاوه بر دفاع از حقوق زنان موارد دیگری را هم می بینیم، مثل ارتباط نامشروع یا خیانت ولی عنوان مهم مَلی و سیامک است.
«مَلی و راه های نرفته اش» فیلمی راجع به آسیب اجتماعی است ولی هیچ نشانه ای از راهکار جهت مقابله با این آسیب به ما نشان داده نمی شود، جز تماس گرفتن با کارشناس خانواده آن هم از طریق تلفن.
سهیل رضایی مشاور و روانشناس راجع به این فلیم می گوید: «در فیلم تناوب ای از خشونت را دیدیم یکی اینکه آخر فیلم با آخر خشونت انجام می شود و دیگری اینکه در سیکلی از خشونت قرار داریم که هیچ گریزی از آن نیست.
باید بگویم روند تکاملی ذهن زن میلانی دارد به خوبی پیش می رود. به عنوان نمونه در «آتش بس» کاملا فضای شخصیت ها سیاه و سفید بود. از نظر او تناوب خشونت فقط قربانی می دهد و برنده ای ندارد. در زیر پوست فیلم چیزی که نشان داده می شود این است که این درد یکسان تنها درمان نمی شود. با یک دختر و یک پلیس این عنوان حل نمی شود. جامعه ما به چیزی زیاد از این نیاز دارد. اینکه خشونت آخر بیابد و ما یک روز آرام شویم، چیزی است که در تصور من نمی گنجد و اصلا شدنی نیست. در فیلم ما هنوز قیصر زنده است و تیزی را بر می دارد و مساله را شخصا خودش حل می کند. زن الوند زمانی که شوهرش را می زند من دچار هیجان مثبت شدم و این یک اتفاق منفی است.»
در میان آثار مستند در حوزه سلامت می توان به فیلم «آوانتاژ» ساخته محمد کارت اشاره کرد. این مستند در جشنواره های گوناگون از جمله سلامت توانست جوایز بسیاری را کسب کند.
«آوانتاژ» ساخته محمد کارت
محمد کارت بازیگر و مستندساز در مستند «آوانتاژ» به زندگی حال و آینده و اندکی از گذشته تعدادی کارتن خواب که حالا دیگر اهمیتی ندارد و در مرحله بهبودی و اوضاع مناسب تری هستند می پردازد. این افراد در تلاش هستند تا جهت بازی با تیم فوتبال پیشکسوتان استقلال آماده شوند. پیروزی آن ها در این بازی تیم آن ها را به عنوان یک تیم باشگاهی در پایتخت کشور عزیزمان ایران ثبت می کند. این فیلم برنده جایزه عالی ترین کارگردانی فیلم های بلند از دهمین جشنواره «سینما حقیقت» شد.
این بار با گروهی سروکار داریم که از ته خط بازگشته اند و به گفته دیگر در نقطه آغازین یک شروع دوباره هستند. همین موقعیت فیلمساز را واداشته تا با تمرکز بر یک مرکز حمایت از کارتن خواب ها، کار خود را با ورود یک عضو تازه شروع کند که خودخواسته جهت ترک اعتیاد به این مرکز مراجعه کرده است ولی آنچه باعث شده است است این زاویه نگاه بسط و عمق بیشتری پیدا کند، این است که محدود به این سوژه باقی نمی ماند، بلکه دوربین بازیگوش فیلمساز به گوشه و کنار این مرکز و ساکنان آن از مدیر و مسئول تا بیماران سرک می کشد و در هر یک سویه ای متفاوت و تازه را مورد توجه قرار می دهد.
به واسطه همین نگاه است که منشأ کارتن خوابی از زوایای متفاوت مورد بررسی قرار می گیرد؛ یکی از درد تنهایی، یکی از حس نکبت و… ولی باز هم در ریشه یابی متوقف نمی ماند، بلکه در عین پرداختن به گذشته، وقت حال بهبودیافتگان را نیز به تصویر کشیده و تا جایی پیش می رود که افقی از آینده نامعلوم ولی امیدوارانه آن ها را نیز ترسیم می کند.
«آوانتاژ» فیلم امیدبخشی هست. امید و انگیزه در سرتاسر فیلم به چشم می آید. اینجا همه امیدوارند. درست برعکس زندگی پیشینی خود. هر کدام که قصه ارزش را ساز می کنند، از ناامیدی و تنهایی می گویند؛ اینکه آنقدر از امید تهی شده است اند که دوست می داشتند شبی بخوابند و صبحی نباشد که دیگر بار، روز را نبینند تا مجبور درد و زخم نباشند ولی حالا امیدوارند به ادامه زندگی؛ آن هم یک زندگی خوب. وارد شدن به فوتبال می تواند بخش مهمی از زندگی آنها باشد، چراکه آنها می توانند ثابت کنند به زندگی پاکی قدم گذاشته اند. هر قدمی که در زمین فوتبال برمی دارند، یک قدم به زندگی سلامت نزدیک می شوند.
فیلم های دیگری چون «ماحی»، «شماره ۱۷ سهیلا»، «فصل نرگس»، «بیست و یک روز بعد»، «آپاندیس»، «حوض نقاشی»، «هیس دخترها فریاد نمی زنند»، «وارونگی»، «برادرم خسرو»، «کفشهایم کو»، «عصر یخبندان» و… هم به مساله سلامت پرداخته اند.
امید است که با نگاه دقیق تر کارگردانان خوب سینما این معضل رفته رفته آسیب شناسی شود و جهت اصلاح اوضاع سلامت در جامعه تلاش شود.
واژه های کلیدی: خشونت | زندگی | سلامت | طلاق عاطفی | پوران درخشنده | اخبار فرهنگی و هنری
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
